Nasz blog porusza różnego rodzaju tematy związane z technologiami mobilnymi, ale nie tylko. Odnosimy się również do inicjatyw godnych naśladowania, a jedną z nich jest niewątpliwie oddawanie krwi. Dlaczego jest to takie ważne? Dlaczego piszemy o tym akurat teraz? Dlaczego krew jest tak cenna? Odpowiedzi na te istotne pytania poznacie w dalszej części wpisu.
Myśląc o najcenniejszych substancjach na ziemi często myślimy np. o złocie, czy diamentach. Jest jednak coś znacznie cenniejszego i posiada to każdy z nas. Co ważniejsze może się tym podzielić z inną osobą i przy okazji uratować jej życie. Substancji tej nie można wyprodukować, ponieważ jak dotąd nie wynaleziono jeszcze skutecznego zamiennika. Lecz nasze organizmy produkują ją same. Mowa jest o krwi, która jest jednym z najcenniejszych i najskuteczniejszych lekarstw. Światowy Dzień Krwiodawstwa został ogłoszony w 2004 roku przez Światową Organizację Zdrowia. Wypada 14 czerwca i jest to doskonały czas, aby powiedzieć coś więcej o krwi – w końcu każdy z nas posiada od 4 do 6 litrów tego bezcennego płynu.
Dlaczego 14 czerwca?
Data ta nie jest przypadkowa – Światowy Dzień Krwiodawstwa inaczej World Blood Donor Day obchodzimy w dzień urodzin Karla Landsteinera (14.06.1868r.), który odkrył grupy krwi. Otrzymał za to Nagrodę Nobla w 1930 roku. Kontynuował swoją pracę i w 1940 roku wraz z Alexandrem Wienerem dokonał odkrycia czynnika Rh występującego także we krwi. Dlaczego jego odkrycie było tak ważne? Ponieważ uratowało życie milionów, jeśli nie miliardów ludzi na całym świecie.
Bez tej wiedzy transfuzje były bardzo ryzykowne i często kończyły się śmiercią. Te pomimo nieznajomości odkrycia Landsteinera były praktykowane od wieków – niestety przeważnie ze zgubnym dla pacjenta skutkiem. Pierwszą udokumentowana transfuzję opisano XVII wieku, która o zgrozo dotyczyła przetoczenia człowiekowi niewielkiej ilości krwi jagnięcia (!) Pacjent przeżył, lecz był to odosobniony przypadek. Kolejne stulecia nie przyniosły żadnych rozwiązań pozwalających na ratowanie ludzkiego życia za pomocą transfuzji. Przez ten czas w Europie toczono wiele wojen, a wojskowi lekarze byli zgodni co do jednego – większa liczba żołnierzy ginie przez wykrwawienie się niż bezpośrednio z rąk wroga. Poza frontem wiele kobiet umierało z powodu krwotoków poporodowych. Wystarczy, że stracimy 1 – 2 litry krwi w ciągu kilku godzin, aby naszego życia nie udało się uratować. Medycyna była wobec tego faktu bezradna.
Wielka zmiana
Rewolucja nastąpiła po wydaniu pracy w 1900 roku przez Landsteinera praca pod oryginalnym tytułem: „Zur Kenntnis der antifermentativen, lytischen und agglutiniernden Wirkungen des Blutserums und der Lymphe” (O znajomości antyfermentacyjnego, litycznego i aglutynacyjnego działania surowicy krwi i limfy). Rok później pojawił się artykuł „Über normalen menschlichen Blutes” (O normalnej ludzkiej krwi), w którym wskazał istnienie trzech grup krwi – A, B, C. Czyżby badacz zapomniał o grupach 0 i AB? Poniekąd – nazewnictwo zostało zmienione na wszystkim znane A, B, AB i 0 w 1928 roku. Za ciekawostkę można uznać fakt, iż miał w tym udział polski badacz Ludwik Hirszfeld, który wraz z Emilem von Dungernem stworzył podstawy nauki o grupach krwi.
Sama krew składa się z:
- Czerwonych krwinek (erytrocytów)
- Białych krwinek (leukocytów)
- Płytek krwi (trombocytów)
- Osocza (plazmy)
- Antygenów, które decydują o grupie krwi
Czerwony kolor krwi pochodzi od erytrocytów, które zawierają w sobie barwiącą je hemoglobinę. Łączy się ona z tlenem – ma wówczas barwę jasnoczerwoną, natomiast krew pozbawiona tlenu jest ciemnoczerwona.
Krew spełnia w organizmie bardzo ważne zadania:
- Transportuje tlen oraz składniki odżywcze
- Usuwa dwutlenek węgla i szkodliwe produkty przemiany materii
- Jest nośnikiem hormonów
- Bierze udział w regulacji temperatury ciała
- Pełni funkcje obronne chroniąc nas przed chorobami
- Pełni funkcje naprawcze np. krzepnąc uszczelnia ściany naczyń krwionośnych i zahamowuje krwawienie
Grupy krwi
Częstotliwość występowania grup krwi jest przeróżna. Można należeć do części społeczeństwa, które nie będzie miało problemów ze znalezieniem dla siebie dawcy, inni z kolei będą mieli na to o wiele mniejsze szanse.
| Grupa krwi | Polska | Świat |
|---|---|---|
| 0+ | 31% | 42% |
| A+ | 32% | 31% |
| B+ | 15% | 15% |
| AB+ | 7% | 5% |
| 0- | 6% | 3% |
| A- | 6% | 2,5% |
| B- | 2% | 1% |
| AB- | 1% | 0,5% |
Mylne jest zatem przekonanie, że najrzadszą grupą krwi jest 0-, miano to przypada grupie AB-. Z kolei najczęstszą grupą krwi zarówno w Polsce jak i na świecie jest 0+.
A czy Wy znacie swoją grupę krwi? Według przeprowadzonej w 2021 roku przez Agencję Badań Rynku i Opinii SW Research, 75% Polaków deklaruje, że posiada taką wiedzę. Chwali się to, ponieważ może ona uratować życie. Natomiast jeśli jej nie znamy możemy z własnej inicjatywy zgłosić się na badania w laboratorium lub oddać krew, która bezpłatnie zostanie sprawdzona pod kątem:
- oznaczenia grupy krwi w układzie A, B, 0 i Rh
- pełnej morfologii krwi,
- aktywności aminotransferazy alaninowej – ALAT
- znaczników wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, HIV-1/HIV-2 oraz zakażeń kiłą.
Zgłaszamy wówczas przy rejestracji, że chcemy otrzymać wyniki powyższych badan. Co więcej w przypadku stwierdzenia istotnych odchyleń od prawidłowego stanu zdrowia zostaniemy skierowani do lekarza sprawującego nad nami opiekę zdrowotną, wraz z wynikami badań, w celu dalszej diagnostyki lub leczenia.
Kto może zostać dawcą krwi?
W teorii może być to każdy z nas, w praktyce musimy spełniać określone wymagania zdrowotne. Dzięki temu zyskamy pewność, że pobranie krwi nie spowoduje u nas ujemnych skutków. W tym celu:
- Wypełniamy kwestionariusz
- Przechodzimy badanie kwalifikacyjne poprzedzone wywiadem medycznym
Oprócz tego:
- Musisz mieć od 18 do 65 lat
- Musisz ważyć co najmniej 50 kilogramów
- Przez ostatnie 6 miesięcy nie leczono Cię krwią oraz jej składnikami
- Przez ostatnie 6 miesięcy nie wykonywano na Tobie żadnych badań diagnostycznych i zabiegów endoskopowych
- Przez ostatnie 6 miesięcy nie wykonywano u Ciebie zabiegów dentystycznych z założeniem szwów
- Przez ostatnie 6 miesięcy nie wykonywano u Ciebie tatuażu, piercingu
Szczegółowy rozpiskę dotyczącą przeciwwskazań znajdziecie tutaj.
Pełny wykaz zawarty jest w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi.
Jak wygląda to w praktyce?
Po pierwsze – krew oddajemy nieodpłatnie. Nie oznacza to wcale, że na tym nie zyskujemy. Oprócz pomocy potrzebującym otrzymamy 8 tabliczek czekolady na osłodę 🙂 Dlaczego akurat osiem? Ponieważ ilość oddanej przez nas krwi odpowiada 4500 kcal. Oprócz tego otrzymamy zwrot kosztów przejazdu do stacji krwiodawstwa oraz otrzymamy zwolnienie z pracy w dniu, w którym oddaliśmy krew, a także w dniu następnym, w tym również na czas badania lekarskiego, które przechodzimy jako dawca. Możemy także odliczyć od podatku dochodowego darowizny w postaci oddanej krwi (wysokość ulgi to liczba oddanych litrów krwi przez przelicznik, który w tej chwili wynosi 130 zł).
Po drugie – jednorazowo można pobrać 450 ml krwi co określane jest jako 1 jednostka. Dokładnie tyle potrzeba, aby uratować życie 3 osób. Przyjmuje się, że potrzebuje jej średnio 1 na 10 hospitalizowanych osób – zapotrzebowanie jest więc bardzo duże, a przecież krwi nie da się wyprodukować. Krew pełna pobierana jest nie częściej niż 6 razy w roku w przypadku mężczyzn i 4 razy w roku w przypadku kobiet. Oprócz tego możemy zdecydować się na oddanie osocza lub krwinek czerwonych, białych lub płytek krwi. W zależności od tego, na którą z opcji się zdecydujemy czas pomiędzy poszczególnymi donacjami będzie się różnił. Szczegółowe informacje przeczytacie tutaj.
Po trzecie – zyskujemy bezpłatnie wyniki badań laboratoryjnych opisanych powyżej.
Po czwarte – otrzymujemy kartę identyfikacyjną swojej grupy krwi.
Zostajemy także Honorowym Dawcą Krwi 😊 i może nim być każdy z nas 😊
Szczegółową drogę jaką przechodzi dawca poznacie tutaj.
Osoby, które regularnie oddają krew zostają Zasłużonymi Honorowymi Dawcami Krwi i mają swoje dodatkowe przywileje.
Jak zostać Zasłużonym Honorowym Dawcą Krwi?
- Odznaka honorowa “Zasłużony Honorowy Dawca Krwi III stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 6 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
- Odznaka honorowa “Zasłużony Honorowy Dawca Krwi II stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 10 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 12 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
- Odznaka honorowa “Zasłużony Honorowy Dawca Krwi I stopnia”, nadawana honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 15 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 18 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników.
Zasłużonemu Honorowemu Dawcy przysługują:
- Leki ze zniżkami
- Korzystanie poza kolejnością ze świadczeń zdrowotnych u lekarza i w aptece
- Zniżki w komunikacji miejskiej
- Zniżki w wybranych schroniskach, hotelach, sklepach i punktach usługowych w ramach inicjatywy „Dawcom w Darze”
Gdzie oddawać krew?
W Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, w Wojskowych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa oraz w Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa oraz ich oddziałach i stacjach terenowych. Adresy oraz mapę z punktami znajdziecie tutaj. Z kolei aktualne stany magazynowe dla poszczególnych grup krwi w konkretnych miastach znajdziecie tutaj. Jeśli macie grupę krwi, której brakuje w pobliżu miejsca w jakim przebywacie – może warto zdecydować się na jej oddanie?
Krótkie podsumowanie na koniec
Krew to życie. Decydując się na jej oddanie ratujemy ludzkie istnienia. Uratowanie komuś życia to najpiękniejszy dar jaki możemy ofiarować drugiej osobie, dlatego nie wahajmy się na jego przekazanie 😊 Oddawajmy krew chętnie, może (nikomu tego nie życzymy) kiedyś sami znajdziemy się w potrzebie skorzystania z niej.
- Krwi nie można uzyskać sztucznie
- Krew oddajemy nieodpłatnie
- Oddając krew otrzymujemy bezpłatne wyniki badań laboratoryjnych
- Jednorazowo oddajemy maksymalnie 450 ml krwi
- Za oddanie krwi przysługuje nam nawet 2 dni wolnego
- Aby oddać krew musimy być zdrowi
