Listopad to czas, w którym częściej nachodzi nas nastrój zadumy i zastanowienia. Na początku miesiąca wspominamy swoich zmarłych bliskich. Z kolei 11 listopada to ważny dzień dla każdego Polaka. Odzyskanie niepodległości po latach burzliwych wydarzeń było dla nas niezwykle ważne. W tym miesiącu obchodzimy także Europejski Dzień Wynalazcy. Czy zastanawialiście się kiedyś, które z polskich wynalazków zmieniły świat?
O tym jak ważne w życiu jest innowacyjne podejście i kreatywne rozwiązywanie problemów już pisaliśmy. Dla przypomnienia jest to tworzenie nowatorskich idei oraz koncepcji, które odpowiadają na konkretne potrzeby. Wymaga to zastosowania dużej dawki wyobraźni 🙂 Z kolei innowacja to konsekwencja owej kreatywności, dzięki której wdrażamy coraz to nowsze i lepsze produkty i usługi.
Europejski Dzień Wynalazcy to inicjatywa berlińskiego wynalazcy i przemysłowca Gerharda Muthenhallera. Wypada on w dniu 9 listopada – jest to data urodzin znakomitej austriackiej aktorki i kobiety nauki Hedy Lamarr. Wsławiła się ona opracowaniem systemu transmisji fal radiowych (które są bliskie każdej sieci mobilnej 🙂 ).
„Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy,
ponieważ wiedza jest ograniczona”
Albert Einstein
Cytat ten doskonale obrazuje sposób myślenia wielkich wynalazców i odkrywców. Dokonywali oni rzeczy, które w ich czasach były przełomem. Pokazywały nową drogę myślenia, ukazywały ogrom możliwości wcześniej nieznanych. To właśnie wielkie wynalazki są kamieniami milowymi dla cywilizacji. To one pozwalają na ciągły rozwój.
Wśród wielkich odkryć naukowych nie brakuje polskich akcentów. Z okazji obchodów 104 rocznicy odzyskania niepodległości chcemy przedstawić Wam wybitnych naukowców, którzy swoimi odkryciami mieli wielki wpływ na rozwój współczesnego im świata.
Mikołaj Kopernik (1473 – 1543)
Autor dzieła „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich), które wywołało przełom i rewolucje naukową zwaną przewrotem kopernikańskim. Chyba każdy z nas zna stwierdzenie: „Wstrzymał słońce, ruszył ziemię”. Oprócz bycia astronomem i astrologiem był także prawnikiem, lekarzem, urzędnikiem, dyplomatą, duchownym katolickim, doktorem prawa kanonicznego. Zajmował się ponadto matematyką, ekonomią, kartografią, filologią i… strategią wojskową.
Maria Skłodowska-Curie (1867 – 1934)
Jedyna kobieta, która dwukrotnie została uhonorowana Nagrodą Nobla. Łącznie z Marią to tylko 4 osoby na świecie. Co więcej jest jedyną uczoną, która otrzymała tą nagrodę w dwóch różnych naukach przyrodniczych bez względu na podział na płeć. Nikt później tego nie dokonał. Po raz pierwszy otrzymała odznaczenie w obszarze fizyki 1903 roku za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości. Po raz drugi z chemii w 1911 roku za odkrycie polonu i radu. Była także pierwszą kobietą profesor na paryskiej Sorbonie.
Ignacy Łukasiewicz (1822 – 1882)
Był polskim farmaceutą i przedsiębiorcą. Jako pierwszy na świecie wykorzystał na skalę przemysłową ropę naftową. Pionier przemysłu naftowego – wynalazł między innymi lampę naftową. Jest założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej, a z jego rozwiązań korzystały firmy w USA. Był również społecznikiem: walczył z biedą i alkoholizmem, tworzył kasy zapomogowe oraz propagował budowy dróg i mostów.
Jan Szczepanik (1872 – 1926)
Samouk zwany polskim Thomasem Edisonem lub da Vincim. W 1897 r. wynalazł telektroskop – urządzenie pozwalające na przesyłanie udźwiękowionego kolorowego obrazu, w którym występuje ruch na różne odległości, a więc filmu. Pierwszym jego dziełem było pokazanie operacji brzucha. Oprócz tego jest twórcą systemu kolorowego tkactwa służącego do kopiowania wzorów na tkaninach. Stworzył kolorową fotografię, i (we współpracy z Kazimierzem Żegleniem) kamizelkę kuloodporną. Ma na koncie ponad 50 wynalazków i kilkaset pomysłów technicznych. Zdobył światową sławę, a w swych artykułach opisał go Mark Twain, z którym łączyła go przyjaźń.
Jan Czochralski (1885 – 1953)
Był chemikiem i metaloznawcą. W1916 r. wynalazł metodę na pomiar szybkości krystalizacji metali, nazwaną na jego cześć metodą Czochralskiego. Służy ona do otrzymywania monokryształów, będących podstawą produkcji mikroprocesorów, bez których nie powstałyby komputery, telewizory, smartfony i cała współczesna elektronika. Co ciekawe naukowiec podarł swoje świadectwo maturalne, co zamykało mu wówczas drogę do kariery naukowej (jak się okazało nie na długo). Do jego wynalazków możemy zaliczyć m.in.: metal B – bezłożyskowy stop metalu używany do produkcji torów, proszek na katar oraz płyn do trwałej ondulacji.
Józef Hofmann (1876 – 1957)
Był jednym z najwybitniejszych światowych pianistów, jako kilkulatek koncertował w wielu krajach europejskich i w Stanach Zjednoczonych. Był pierwszym profesjonalnym muzykiem, który nagrał swoje utwory na wałku woskowym (dzięki pomocy samego Thomasa Edisona w 1887 roku – mając zaledwie 11 lat). Ale to nie z powodu jego muzycznych talentów został umieszczony na naszej liście. Zaprojektował bowiem ponad 70 wynalazków. Wiele z nich było przeznaczonych dla muzyków grających na fortepianie, jednak nie wszystkie. Skonstruował przedmioty, bez których trudno byłoby obejść się motoryzacji – były to resory i wycieraczki samochodowe (wzorowane na metronomie), a także popularny biurowy spinacz, spiralną grzałkę do gotowania wody, wpadł także na pomysł stworzenia motorówki.
Kazimierz Prószyński (1875 – 1945)
Konstruktor pionierskich aparatów kinematograficznych oraz kamer filmowych. W 1894 roku skonstruował pleograf – aparat służący do wyświetlania filmów i robienia zdjęć. Stało się to przed opatentowaniem kinematografu przez braci Lumiere, niestety to oni zostali nazwani ojcami kinematografii. Polski naukowiec nie załamał się i opracował system umożliwiający usunięcie migania i drgań podczas kręcenia filmu. Jego największym osiągnięciem stało się opracowanie pierwszej ręcznej kamery filmowej – aeroskopu, którą stworzył w 1909 roku. Wynalazek spowodował rewolucję w świecie kina. Eksperymentował z przesyłaniem obrazu na odległość – w 1898 r. zaprojektował tzw. telefot – prototyp telewizji. Z powodu swojej złożonej budowy wynalazek nie odniósł sukcesu.
Napoleon Cybulski (1854 – 1919)
Jeden z twórców endokrynologii. Razem ze swym uczniem Władysławem Szymonowiczem odkrył adrenalinę – wyizolował wydzielinę z nadnerczy, którą pierwotnie nazwał nadnerczyną. To nie jedyne medyczne dokonania Cybulskiego. Skonstruował urządzenie do pomiaru szybkości przepływu krwi w tętnicach (fotohemotachometr), wraz z Adolfem Beckiem zaobserwował elektryczną aktywność mózgu, badał zależność między jej natężeniem a poziomem zmęczenia czy znieczuleniem. Doświadczenia te stały się podstawą rozwoju elektroencefalografii, którą dziś wykorzystuje się m.in. do diagnozy padaczki i guzów mózgu. Badał elektrofizjologię mięśni i nerwów. W 1910 roku jako pierwszy Polak otrzymał zapis elektrycznej pracy serca. Opublikował ok. 100 prac naukowych. Był trzykrotnie nominowany do Nagrody Nobla – w latach 1911, 1914 i 1918.
Kazimierz Funk (1884 – 1967)
Uznawany za twórcę witaminologii . Podczas badań nad czynnikiem wywołującym chorobę beri-beri w 1912 roku wyizolował z otrębów ryżowych związek, który okazał się później pierwszą witaminą – B1. Nadał mu nazwę pochodzącą od łacińskich słów „vita”, oznaczające życie, i „amine”, określające związki zawierające azot. Jego odkrycie miało wpływ na wiele gałęzi nauki, m.in. onkologię czy diabetologię, a także na zmianę patrzenia na reguły zdrowego odżywiania. Był nominowany do Nagrody Nobla. Zajmował się także badaniami nad hormonami i nowotworami.
Hilary Koprowski (1916 – 2013)
Twórca pierwszej na świecie skutecznej szczepionki (doustnej) przeciw wirusowi polio, który wywołuje chorobę Heinego-Medina. W 1950 roku przeprowadził pierwsze udane jednostkowe szczepienie. Podczas epidemii tej choroby w Polsce w latach 50 – w czasie największego nasilenia zachorowań w 1958 roku zapadło na nią w Polsce aż 6 tys. dzieci. Rok później, dzięki ofiarowaniu przez Koprowskiego 9 milionów szczepionek, udało się niemal całkowicie zahamować rozwój choroby w Polsce, a następnie, wskutek kolejnych szczepień, w całej Europie. Był autorem ponad 850 prac naukowych, podejmował badania dotyczące wirusologii i immunologii, m.in. zastosowania immunoterapii w leczeniu nowotworów. Wszechstronnie uzdolniony, zajmował się także muzyką i literaturą.
Jacek Karpiński (1927 – 2010)
Inżynier, elektronik, informatyk. Stworzył pierwszy na świecie komputer personalny o nazwie Minikomputer K-202. Wyprzedzał on konkurentów i swoje czasy o około 10 lat. Był on wielkości walizki i działał o wiele szybciej od komputerów, jakie były dostępne w Polsce (które były wielkości pokoju). Co więcej jego urządzenie pracowało szybciej nawet od powstałych kilka lat później pierwszych IBM PC. Niestety pomysł produkcji zablokowały komunistyczne władze, dla których był niewygodną osobą. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, był członkiem AK, a po wojnie prześladowało go UB. Oprócz komputera na swoim koncie posiadał także takie wynalazki, jak: urządzenie analizujące równania różniczkowe, maszynę przewidującą długoterminową prognozę pogody, robota sterowanego głosem oraz PenReader – skaner do wczytywania tekstu. Pod koniec życia zajmował się projektem programu do rozpoznawania i zapisywania mowy.
Gabriel Narutowicz – wybitny konstruktor oraz inżynier. Jego prace naukowe oraz realizacje spowodowały, że został uznany za jednego z najwybitniejszych europejskich twórców elektrowni wodnych i świetnego znawcę zagadnień geologicznych. Pierwszy prezydent Rzeczypospolitej.
Ignacy Mościcki – budowniczy polskiego przemysłu chemicznego. Opracował metodę umożliwiającą produkcję kwasu azotowego z powietrza (stosowanego do produkcji barwników, środków farmaceutycznych i materiałów wybuchowych). W latach 1926–1939 Prezydent Rzeczypospolitej.
Stanisław Ulam – wybitny matematyk, zaangażowany w ściśle tajny Projekt Manhattan, którego wynikiem było skonstruowanie bomby wodorowej (termojądrowej).
Henryk Magnuski – zajmował się techniką telekomunikacyjną. Stał na czele zespołu, który opracował radio Motorola SCR-300, czyli tak zwane walkie-talkie, które służyło do komunikacji podczas II wojny światowej przez armię w Europie i Azji.
Marian Rejewski – matematyk oraz wybitny kryptolog, który w 1932 r. wspólnie z Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim złamał kod maszyny szyfrującej o nazwie Enigma.
Ernest Malinowski – zaliczany jest do jednych z najwybitniejszych inżynierów kolejowych w drugiej połowie XIX w. na świecie. Zasłynął dzięki budowie w Andach najwyżej położonej kolei świata, która do dziś uważana jest za ówczesny cud techniki.
Józef Kosacki – inżynier, porucznik saperów Polskich sił zbrojnych w czasie II wojny światowej. Wynalazca ręcznego wykrywacza min, co dało przewagę wojskom alianckim oraz uratowało życie tysięcy osób.
Stefan Drzewiecki – twórca pierwszego na świecie okrętu podwodnego o napędzie elektrycznym zasilanym akumulatorami (1888 r.), wynalazca peryskopu. Zaprojektował i stworzył także automatyczny sprzęg do wagonów, rejestrator prędkości pociągów, dromograf – urządzenie samoczynnie kreślące kurs płynącego statku (1873 r.), samolot z samoczynnym urządzeniem stabilizującym, tunel aerodynamiczny.
Mieczysław Bekker – inżynier, współtwórca pojazdów księżycowych.
Tadeusz Jan Krwawicz – jeden z najwybitniejszych na świecie autorytetów w dziedzinie okulistyki XX wieku. Jako jeden z pierwszych naukowców w Polsce, zajął się plastycznymi operacjami rogówki w celu wyrównania wad refrakcji.
Marian Mazur – w latach 1935-1939 zbudował pierwszy na świecie system telefonii automatycznej.
Julian Ochorowicz – filozof, psycholog, lekarz, publicysta i wynalazca w jednej osobie. Pierwszy Polak zajmujący się przesyłaniem obrazów na odległość. W 1877 r. opracował teoretyczne zagadnienie telewizji monochromatycznej. Pracował również nad udoskonaleniem telefonu.
Adam Ostaszewski – naukowiec i wynalazca przełomu XIX i XX wieku, konstruktor lotniczy, pionier polskiej awiacji. Skonstruował pierwszy polski pionowzlot, był również twórcą samolotu dwupłatowego.
Kazimierz Siemienowicz – polsko-litewski szlachcic (herbu Ostoja), generał, inżynier wojskowy i artylerzysta, który w 1650 roku opublikował w Amsterdamie „Wielkiej sztuki artylerii część pierwsza” – przez prawie 200 lat podstawowy podręcznik artylerii w Europie.
Ludwik Zamenhof – lekarz okulista, twórca i propagator międzynarodowego języka Esperanto.
Polaków, których wynalazki miały wpływ na losy świata jest wielu. My podaliśmy tylko „kilka” przykładów. Nasi rodzimy naukowcy nie raz udowodnili, że bez nich rozwój pewnych dziedzin nauki mógł potoczyć się zupełnie inaczej. Na pewno bez niektórych wynalazków żyłoby się nam trudniej. Co więcej odkrycia wpływające na rozwój gospodarki to nie tylko echo zamierzchłych czasów. Już niedługo odpowiemy na pytanie: czy polski startup zmieni świat? Liczymy na to, że nowoczesne baterie zmienią oblicze mobilnych urządzeń. Nasz naród słynie z kreatywnego i innowacyjnego podejścia do rozwiązywania problemów. Pokazał także niezłomną wolę podczas 123 lat zaborów, walcząc często niekonwencjonalnie. Zachowaliśmy swój język oraz obyczaje pomimo zniknięcia z map świata. Niełatwo nas złamać, a słowo „kombinowanie” (oczywiście w pozytywnym znaczeniu) jako radzenie sobie w każdej sytuacji na stałe wpisało się do naszego słownika.
